PARTNERSTWO WSCHODNIE a, BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE

Zainaugurowane 7 maja 2009 r. w Pradze Partnerstwo Wschodnie jest inicjatywą Unii Europejskiej skierowaną do sześciu państw Europy Wschodniej i Kaukazu Południowego: Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Partnerstwo Wschodnie

powstało jako komponent funkcjonującej od 2004 r. Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS).

Wrzucenie do jednego worka krajów Europy Wschodniej i krajów nieeuropejskich

obniżało rangę relacji między UE i krajami Europy Wschodniej oraz było traktowane przez niektóre kraje z tej części naszego kontynentu jako sygnał, że ich prounijne aspiracje nie

mają szansy na realizację.

INFOS BAS 2009 Szymon Ananicz

Platforma ds. bezpieczeństwa energetycznego

• regionalne rynki elektryczności, odnawialnych źródeł energii oraz wydajności energetycznej;
• Południowy Korytarz energetyczny;

Partnerstwo nie jest skierowane przeciwko Rosji, a jest dla Unii Europejskiej instrumentem optymalizacji własnej polityki wschodniej. Rosja, w dużym stopniu otrzymała w spadku po ZSRR zrównoważone, pragmatyczne stosunki z Niemcami, Włochami, Francją. Stosunkowo łatwo było więc budować stosunki z ważnymi krajami zachodnioeuropejskimi europejskimi, które Rosja uważała za równorzędnych partnerów w ekonomii i polityce. Jednocześnie niedostatecznej uwagi udzielano krajom Europy Wschodniej w tym Polsce, która również z trudem wypracowywała własną politykę wschodnią pojmując ją w dużym stopniu jako transfer standardów ekonomicznych i politycznych na wschód.

Polskie działanie dla Partnerstwa Wschodniego

Wizyta wiceministra spraw zagranicznych Mikołaja Dowgielewicza który się spotkał  się w stolicy USA z członkami Kongresu i przedstawicielami administracji USA była ciekawostką .

„Rozmawialiśmy o sprawach istotnych dla USA i Europy, jak powrót do wzrostu ekonomicznego po recesji, bezpieczeństwo energetyczne i wspólna obrona” – powiedział PAP Dowgielewicz, który w MSZ jest sekretarzem stanu ds. europejskich i polityki ekonomicznej. Jak dodał, jego rozmowy w Waszyngtonie wiązały się z zaplanowanym na przyszły tydzień w Brukseli spotkaniem tzw. Grupy Przyjaciół Partnerstwa Wschodniego. W jej skład wchodzą kraje nienależące do Unii, jak USA, Kanada, Turcja, Japonia, Australia i Norwegia.
Trzydniowa wizyta Dowgielewicza była częścią dyplomatycznej ofensywy Polski na rzecz promocji Partnerstwa Wschodniego w USA oraz polskiej prezydencji Unii Europejskiej w przyszłym roku. Łączyła się również z przygotowaniami do listopadowego szczytu UE w Lizbonie, na który przybędzie także prezydent USA Barack Obama.

PAP 2010

Nierozwiązane problemy

Tymczasem sztandarowe projekty mające wchodzić w skład Południowego Korytarza – przede wszystkim projekt gazociągu Nabucco – od kilku lat napotykają te same trudności. W dalszym ciągu, pomimo zaawansowanych negocjacji i zapowiadanych porozumień, nierozwiązane pozostają kwestie tranzytu i zagwarantowania wystarczających dostaw gazu. W związku z rosnącą konkurencją o kaspijski, w tym ostatnio także azerski gaz (którego kupnem oprócz Unii jest zainteresowana m.in. Rosja i Iran) oraz stanowiskiem części dyplomacji tureckiej (łączącej osiągnięcie kompromisu w kwestii tranzytu z przyspieszeniem rozmów akcesyjnych z UE) niewykluczone są dalsze utrudnienia w pracach nad projektem.

Nie istnieje lista projektów wchodzących w skład Korytarza, a jego szeroki zasięg geograficzny (ma umożliwić dostawy surowców przede wszystkim z regionu kaspijskiego, ale też z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej do UE), choć zwiększa szanse na pozyskanie surowca, to jednocześnie utrudnia spójne i systematyczne realizowanie projektów. Nie ustalono priorytetów ani terminów realizacji poszczególnych planowanych połączeń infrastrukturalnych. Powoduje to, że w krótkiej perspektywie czasowej realizowane symultanicznie projekty wchodzące w skład Południowego Korytarza mogą ze sobą nawzajem konkurować o ten sam surowiec (m.in. Nabucco i ITGI zabiegające o ograniczone ilości azerskiego gazu) czy, w dobie kryzysu finansowego, o fundusze. Nieoczywista jest wreszcie formuła instytucjonalnego zaangażowania Unii w powstawanie Południowego Korytarza, a coraz aktywniejsze wspieranie przez Brukselę poszczególnych projektów – głównie politycznie (poprzez uznanie ich strategicznego dla całej Unii znaczenia, jak np. Nabucco w ramach unijnego programu TEN czy projektów transkaspijskich w ramach praskiej deklaracji), ale też w pewnej mierze finansowe (m.in. poprzez udzielenie dofinansowania Nabucco i ITGI) – rodzi wewnątrzunijne debaty i kontrowersje.

Niemieckie stanowisko w sprawie Partnerstwa Wschodniego

Konkluzje
1. Niemcy w przyszłości nie chcą zmiany istoty relacji politycznych UE z jej wschodnimi sąsiadami – Ukrainą, Mołdawią, Białorusią, Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją. Są za utrzymaniem status quo, w którym PW jest częścią Europejskiej Polityki Sąsiedztwa i nie wpływa ani pozytywnie na perspektywę akcesji do UE krajów partnerskich, ani negatywnie na relacje UE z Rosją. Z tego względu Niemcy będą w przyszłości raczej sprzeciwiać się zwiększeniu środków na rozwój PW, ograniczać rozwój dialogów wizowych oraz ignorować współpracę wielostronną w ramach PW.
2. RFN stoi na stanowisku, że PW powinno być instrumentem zbliżającym kraje partnerskie do UE w sferze gospodarczej. Dlatego też Niemcy wspierają pogłębienie relacji gospodarczych z krajami partnerskimi oraz programy rozwoju instytucjonalnego w ramach PW, a ponadto w ramach niemieckiego systemu współpracy rozwojowej.
3. Możliwości wspólnych polsko-niemieckich inicjatyw i projektów w ramach PW są więc ograniczone, aczkolwiek niewykluczone w obszarze wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego lub w projektach trójstronnych z udziałem Rosji. Niemcy nie będą angażować się tak intensywnie jak np. Francja w Unię dla Śródziemnomorza, aby przez to nie podnosić rangi PW.

Poseł Maciej Orzechowskii i inni z PO

Robert Tyszkiewicz, Tomasz Lenz oraz Maciej Orzechowski to członkowie, z ramienia Platformy Obywatelskiej, nowo powołanej podkomisji stałej do spraw Partnerstwa Wschodniego

Partnerstwo Wschodnie to pierwsza polska, autorska inicjatywa wprowadzona z sukcesem do polityki zewnętrznej Unii Europejskiej. Inicjatywa obejmuje 6 państw Europy Wschodniej: Armenię, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzję, Mołdowę i Ukrainę. Partnerstwo Wschodnie będzie służyć demokracji, wzmocnieniu stabilności i dobrobytu, dostarczając trwałych i namacalnych korzyści obywatelom uczestniczących krajów. Partnerstwo zostało stworzone, aby przyspieszyć polityczne związki i dalszą gospodarczą integrację między Unią Europejską a zainteresowanymi krajami partnerskimi. Z wydzielonych przez Unię Europejską środków na inicjatywę partnerstwa finansowane będą m.in. szereg projektów w zakresie poprawy standardów prawnych, edukacji i demokratyzacji, projekty energetyczne, jak np. mechanizmy finansowe wspierające rewitalizację ukraińskich gazociągów, a także rozwój projektu Nabucco.

Fragment dyskusji po szczycie w Pradze w 2009

Kamial Terpiał Polskie Radio .: To jeszcze może á propos autorstwa tego Partnerstwa Wschodniego, tego projektu, to ja słyszałem dzisiaj posła Prawa i Sprawiedliwości, Pawła Kowala, który mówił, że tak naprawdę ten pomysł zrodził się za czasów Anny Fotygi w MSZ–cie. Panie pośle, Paweł Zalewski.

Pawel Zalewski : No, ja rozumiem, że pan Paweł Kowal jako były wiceminister spraw zagranicznych, zastępca pani Anny Fotygi, ma lepsze informacje niż ja na ten temat, więc ja nie chciałbym z nim na ten temat polemizować. To, co ja mogę powiedzieć, to to, że na ten temat… że ta kwestia wówczas nie była omawiana. Ja pamiętam, jak w roku 2006 przed prezydencją niemiecką Niemcy wystąpili z taką propozycją współpracy w tym zakresie wobec nas. Pamiętam, że ta propozycja została z różnych powodów nieprzyjęta. Ale wydaje mi się, że dzisiaj (tutaj chciałbym nawiązać do tego, co pan poseł Dudziński) to, co jest potrzebne, to jedność w polityce zagranicznej, jedność szczególnie w polityce wschodniej…

K.T.: Ale jakoś nie możemy się jej doczekać.

P.Z.: Ja mam nadzieję, że pan prezydent dostrzeże szansę, która znajduje się właśnie w tym projekcie Partnerstwa Wschodniego. Elementem czy warunkiem sukcesu jest to, aby ten projekt przez nikogo dzisiaj – ani przez Rosję, ani przez naszych partnerów zachodnich, bo z całą pewnością nie przez nas i nie przez Ukraińców czy Białorusinów – nie był uważany jako antyrosyjski. Bo to nie o to chodzi, to jest projekt za partnerstwem z tymi krajami, pomocą tym państwom, a nie przeciwko komuś. I teraz rozumiem, że jeżeli są rozważane jakiekolwiek wątpliwości, to one właśnie mają to na uwadze, że tutaj ktoś może zacząć by reklamować ten projekt jako projekt antyrosyjski. I ja sądzę, że tutaj…

K.T.: Bo sama Rosja też tak go odbiera.

P.Z.: No więc właśnie, więc to jest pewien problem. I teraz chodzi o to, żeby wybić Rosji te argumenty, bo – powtarzam raz jeszcze – to nie jest proces przeciwko komuś czy projekt przeciwko komuś. To jest projekt za czymś.

Podsumowanie

Na dzień dzisiejszy jest aktywna inicjatywa, uzgodnień konkretnych w sprawach energetycznych brak. Rosja nie do końca otwarcie zwalcza projekt jako antyrosyjski, Niemcy  się tylko przyglądają. Bezpieczeństwo energetyczne Polski wskutek programy Partnerstwa Wschodniego nie zwiększyło się ale warto rozmawiać.

Kejow